Αθηροσκλήρωση: Ορισμός
H αθηροσκλήρωση είναι μία χρόνια πάθηση στην οποία εμφανίζεται βλάβη των μεγάλων και μεσαίων αρτηριών, από τα λιπίδια που παρουσιάζονται στα τοιχώματά τους. Τα λιπίδια (ένα από αυτά είναι η «κακή»-LDL χοληστερόλη) βρίσκονται στο αίμα και με τα χρόνια κάθονται στα τοιχώματα των αρτηριών, τα οποία στενεύουν.
Σημαντική η Έγκαιρη Διάγνωση από Εξειδικευμένο Ιατρό
Συμπτώματα
Το πότε θα εκδηλώσει συμπτώματα κάποιος ασθενής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, οι οποίοι ονομάζονται παράγοντες κινδύνου και είναι οι εξής:
- Ιστορικό οικογενείας
- Διατροφή πλούσια σε ζωικά λίπη
- Παχυσαρκία
- Αυξημένη «κακή» χοληστερόλη και ελαττωμένη «καλή»
- Αυξημένα τριγλυκερίδια
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Καθιστική ζωή, κάπνισμα, έλλειψη άσκησης
- Μεγάλη ηλικία
Συνέπεια της στένωσης των αρτηριών είναι η ανεπαρκής παροχή αίματος και οξυγόνου στους ιστούς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων διαφορετικών σε κάθε περίπτωση ανάλογα με την αρτηρία που αποφράσσεται. Για παράδειγμα:
- Στις στεφανιαίες αρτηρίες, οι οποίες δίνουν αίμα στην καρδιά μπορεί να εμφανιστούν παρενέργειες όπως στηθάγχη ή έμφραγμα μυοκαρδίου.
- Στις καρωτίδες, οι οποίες αιματώνουν το κεφάλι, κυριότερες συνέπειες είναι η ζάλη, ο πονοκέφαλος, ολιγόλεπτη απώλεια όρασης, εγκεφαλικό επεισόδιο κ.λπ.
- Στις λαγόνιες αρτηρίες, οι οποίες δίνουν αίμα στα πόδια μπορεί να εμφανιστεί πόνος κατά τη βάδιση που σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να φτάσει μέχρι τη γάγγραινα.
Διάγνωση
Η διάγνωση περιλαμβάνει τόσο την εξέταση του ασθενούς από τον ίδιο τον αγγειοχειρουργό όσο και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις.
Αντικειμενική εξέταση
O αγγειοχειρουργός ψηλαφά, ακροάζεται και εξετάζει τον ασθενή στις ύποπτες προς στένωση αρτηρίες.
Απεικονιστικές εξετάσεις
- Triplex αγγείων: Μία πρώτη εκτίμηση της κατάστασης των αγγείων και της βατότητας τους μπορεί να γίνει με
το έγχρωμο υπερηχογράφημα (τριπλεξ) των αρτηριών του σώματος. Η εξέταση αυτή βοηθάει στο να εντοπίσει ο αγγειοχειρουργός το σημείο της απόφραξης κάποιας αρτηρίας και στην συνέχεια να προχωρήσει σε άλλες απεικονιστικές εξετάσεις. - Μαγνητική αγγειογραφία: Είναι μία εξέταση η οποία δίνει περισσότερες πληροφορίες σε σχέση με το triplex για τη βατότητα των αγγείων, το ύψος της απόφραξης και γενικότερα την ανατομική δομή των αγγείων.
- Αξονική αγγειογραφία: Είναι μία πολύ χρήσιμη εξέταση ειδικά με τους σύγχρονους αξονικούς τομογράφους η οποία δίνει πολύ σημαντικές πληροφορίες ειδικά στις περιπτώσεις των ανευρυσμάτων και των μεγάλων αγγείων του σώματος.
- Ψηφιακή αγγειογραφία: Γίνεται με ενδαρτηριακή έγχυση σκιαγραφικής ουσίας και δίνει τη δυνατότητα στον αγγειοχειρουργό να δει τη στιγμή της έγχυσης, τη βατότητα και την κατάσταση των αγγείων. Εξακολουθεί να παραμένει η καλύτερη απεικονιστική μέθοδος εξέτασης των αγγείων του σώματος ειδικά πριν τις χειρουργικές επεμβάσεις.
Αθηροσκλήρωση: Συντηρητική & Χειρουργική Θεραπεία
Η θεραπεία της αθηροσκλήρωσης μπορεί να είναι συντηρητική αλλά συνήθως είναι χειρουργική.
Συντηρητική θεραπεία
Περιλαμβάνει τη φυσική άσκηση του ατόμου, τον έλεγχο των λιπιδίων του αίματος και τη χορήγηση φαρμακευτικών ουσιών όπως είναι οι αντιαιμοπεταλιακοί παράγοντες ή τα αγγειοδιασταλτικά φάρμακα.
Χειρουργική θεραπεία
Συνήθως η αθηροσκλήρωση καταλήγει σε κάποια χειρουργική παρέμβαση εάν και εφόσον αυτή διαγνωστεί έγκαιρα και επιτρέψει στον αγγειοχειρουργό να παρέμβει. Υπάρχουν περιπτώσεις ευτυχώς λίγες στη σημερινή εποχή που είτε λόγω καθυστερημένης διάγνωσης ή λάθος αντιμετώπισης, δεν μπορεί ο Αγγειοχειρουργός να παρέμβει.
Περιλαμβάνει την αγγειοπλαστική των αρτηριών και τη διενέργεια παράκαμψης (by pass).
Το ποια είναι η καλύτερη μέθοδος για έναν ασθενή έγκειται στον ίδιο τον αγγειοχειρουργό, αφού εξετάσει τον ασθενή και του κάνει τις απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις.
Θεραπεία αρτηριοπάθειας των άκρων
Η περιφερική αρτηριοπάθεια ή περιφερική αρτηριακή νόσος οφείλεται στην εμφάνιση αθηρωματικής πλάκας στο τοίχωμα των αρτηριών των άκρων, με αποτέλεσμα να περιορίζεται σημαντικά η παροχή αίματος στα κάτω άκρα.
Σαν αποτέλεσμα αυτού έχουμε την εκδήλωση διαφόρων συμπτωμάτων, όπως είναι ο πόνος και η αδυναμία βάδισης, καθώς και η εμφάνιση κλινικών εκδηλώσεων, όπως είναι η γάγγραινα.
Αρτηριακή παράκαμψη (by pass)
Όταν μια αρτηρία των κάτω άκρων είναι αποφραγμένη, δηλαδή αδυνατεί να περάσει αίμα από τον αυλό της, και το παράπλευρο δίκτυο δεν επαρκεί για την αιμάτωση του σκέλους, τότε χρειάζεται να επέμβει ο αγγειοχειρουργός και να παρακάμψει το κόλλημα – απόφραξη δίνοντας καλή παροχή αίματος στο σκέλος περιφερικότερα της απόφραξης.
Για τη δημιουργία αρτηριακού by pass (παράκαμψη) μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε φλεβικό μόσχευμα από τον ίδιο τον ασθενή -και συνήθως από το ίδιο σκέλος του ασθενούς- είτε ειδικό συμβατό συνθετικό μόσχευμα, συνήθως PTFE, τα οποία αποκαθιστούν τη ροή του αίματος στο πάσχον σκέλος.
Η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει με γενική νάρκωση ή επισκληρίδιο αναισθησία. Για να πετύχει μια τέτοια επέμβαση χρειάζεται η αρτηρία, η οποία θα αναστομωθεί με το μόσχευμα κεντρικά, να έχει πολύ καλή βατότητα και ικανοποιητική παροχή αίματος στο μόσχευμα που θα τοποθετηθεί. Επίσης, το άλλο άκρο του μοσχεύματος, που θα τοποθετηθεί περιφερικότερα της αποφραγμένης αρτηρίας, πρέπει να αναστομωθεί σε καλό αρτηριακό δίκτυο, χωρίς βλάβες και στενώσεις.
Επειδή τα μοσχεύματα που τοποθετούνται στις περιφερικές αρτηρίες έχουν κάποιο χρόνο ζωής, ο αγγειοχειρουργός πρέπει μετά από λεπτομερή εξέταση και λήψη ιστορικού από τον ασθενή να επιλέξει την κατάλληλη χρονική στιγμή που θα τοποθετήσει το μόσχευμα. Η βατότητα και ο χρόνος ζωής ενός τέτοιου μοσχεύματος έχουν να κάνουν, επίσης, και με την ειδική φαρμακευτική αγωγή μετά το χειρουργείο, όπως επίσης και με την αυστηρή τήρηση των ιατρικών οδηγιών από πλευράς του ασθενούς για να παραταθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η διάρκεια της βατότητας ενός τέτοιου μοσχεύματος.
Αγγειοπλαστική με stent
Η αγγειοπλαστική με μπαλόνι ή stent ή και τα δύο είναι μια σχετικά καινούργια μέθοδος αντιμετώπισης της ισχαιμίας των άκρων. Εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στις κεντρικές αρτηρίες, όπως είναι η αορτή και οι λαγώνιες αρτηρίες, και με φτωχά αποτελέσματα στις περιφερικές αρτηρίες των άκρων. Αποτελεί τη μέθοδο εκλογής σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε αρτηριακές παρακάμψεις των άκρων κατά το παρελθόν και σε βαριά πάσχοντες ασθενείς που δεν μπορούν να υποβληθούν σε αρτηριακή παράκαμψη (by pass) λόγω αδυναμίας λήψης νάρκωσης ή περιοχικής αναισθησίας.
Ειδικά στις λαγώνιες αρτηρίες η τοποθέτηση stent έχει άριστα αποτελέσματα με πολύ καλή βατότητα και χαμηλά ποσοστά επαναστένωσης στο πέρασμα των χρόνων.
Και οι δύο παραπάνω μέθοδοι αντιμετώπισης της περιφερικής αρτηριακής νόσου απαιτούν υψηλή εξειδίκευση και μεγάλη εμπειρία από τον αγγειοχειρουργό.
Εμβολεκτομή
Όταν στο εσωτερικό μιας αρτηρίας που πάσχει από αθηρωματική πλάκα δημιουργηθεί θρόμβος ή όταν αποσπασθεί θρόμβος από την καρδιά λόγω αρρυθμίας συνήθως και εμβολίσει κάποια αρτηρία των άκρων, τότε έχουμε την εκδήλωση οξείας ισχαιμίας του άκρου, με έντονο πόνο, μούδιασμα και αδυναμία στάσης και βάδισης, εάν πρόκειται για κάτω άκρο. Η κατάσταση αυτή είναι επείγουσα και πρέπει ο ασθενής να χειρουργηθεί εντός 6-12 ωρών, έτσι ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα εγκατάστασης μόνιμης βλάβης.
Η εμβολεκτομή σε μια τέτοια κατάσταση είναι η μόνη λύση και γίνεται με τοπική αναισθησία και ειδικούς καθετήρες που διοχετεύονται στο εσωτερικό των αρτηριών, απομακρύνοντας τους θρόμβους. Είναι δυνατόν, ανάλογα με την προηγούμενη βλάβη του αγγείου ή του χρόνου που έχει παρέλθει από την αρτηριακή εμβολή, να ακολουθήσει στον ίδιο χρόνο και άλλη επέμβαση, όπως είναι η αρτηριακή παράκαμψη (by pass) ή η διάνοιξη της αρτηρίας με stent.
Αν η αρτηριακή εμβολή παραμεληθεί και δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να καταλήξει σε ακρωτηριασμό του σκέλους ή ακόμα και θάνατο.
